Wiadomo, można zrobić tak, że bierzemy aparat do ręki, nic w nim nie przestawiamy - włączamy nagrywanie i mamy gotowe ujęcie. Ale w tym kursie chodzi nam o to, by ujęcia były piękne, by mieć nad nimi kontrolę, by nauczyć się robić filmy dobrze, lepiej. Ustawienia aparatu to coś co sprawi, że naprawdę w pełni wykorzystacie potencjał Waszego sprzętu.  To nie będzie instrukcja obsługi konkretnego aparatu. To o czym powiem w tej lekcji to ustawienia, które są najistotniejsze z punktu widzenia filmowania, które na pewno znajdziecie w swoim aparacie czy kamerze, przechodząc przez jego menu. Wiele z nich jest również w telefonach. W tej lekcji omówię te ustawienia, które ustawia się zazwyczaj tylko raz. ISO, przysłonę i migawkę - dostosowujemy przed każdym nagraniem, a o tym będzie w kolejnej lekcji.

Systemy kodowania wizualnego (NTSC czy PAL).

Zaczynamy od skomplikowanej rzeczy, ale jest to kluczowy parametr, który ustawia się najczęściej w kamerze raz na długi czas.

Istnieją na świecie 2 odmienne standardy nadawania i wyświetlania obrazu telewizyjnego.  NTSC i PAL. W każdym z tych systemów mamy dostępny inny klatkaż w obrębie którego możemy nagrywać nasz film.

W NTSC są to 24, 30, 60, 120

W PAL są to 25, 50, 100 i tak dalej. O co chodzi?

Kiedyś, za czasów popularności telewizorów kineskopowych, było to bardzo ważne, by trzymać się tego podziału, w zależności od tego w jakim kraju będzie wyświetlany film. Czyli aby technologicznie wszystko się zgadzało, było technicznie możliwe - nagrywając film do telewizji w Polsce - musielibyśmy od razu wybrać system PAL i się nie zastanawiać. Jeśli film miałby być wyświetlany w Stanach Zjednoczonych to NTSC. Proste i tyle.

NTSC to USA, Japonia, Kanada, niektóre kraje Azji i Ameryki łacińskiej, PAL to Europa, Australia, Bliski Wschód i tak dalej.

*SECAM został zastąpiony PAL

Nowoczesne urządzenia są w stanie obsłużyć bez problemu oba standardy. W internecie wszyscy oglądamy codziennie filmy nagrane w PAL i NTSC. To taka spuścizna dawnych czasów i przyzwyczajenia ludzi z tym związane. Więc możemy to sprowadzić tylko do tego, że na coś trzeba się zdecydować. Ale co będzie istotne? Czym one się różnią? Po pierwsze - częstotliwość prądu, po drugie klatkaż.

‍Częstotliwość prądu

Jeśli nagrasz materiał w systemie PAL w Stanach Zjednoczonych, to światło żarówek może flickerować, migotać, dawać efekt stroboskopu. To samo może wydarzyć się w Europie przy nagrywaniu w NTSC. Wynika to z różnic częstotliwości prądu przemiennego - w USA to 60Hz, w Europie 50Hz. A częstotliwość odświeżania w NTSC wynosi właśnie 60Hz, a w NTSC 50. Czyli np. kręcąc film w USA, który chce się wrzucić do Internetu, czyli na cały świat - wybieramy NTSC.

Wybierając system czy to PAL czy NTSC - wybieramy również w obrębie jakiego klatkażu będziemy kręcić nasze filmy.

‍

‍O co chodzi w klatkażu?

Każdy sekunda filmu to po prostu seria statystycznych zdjęć, czyli klatek filmu. Odtwarzane szybko, stają się dla naszego oka filmem. Film będzie się różnić płynnością, w zależności od tego ile klatek jest upchanych w każdej jego sekundzie. Każdy ruch obiektu, czy ruch kamery będzie wyglądać trochę inaczej. Pokaże Wam różnicę. Ja nagrywam w systemie PAL. Wszystkie filmy, które wrzuciłam na YouTube mają 25 klatek na sekundę. Jest to najpopularniejszy klatkaż w tym systemie, przyjemny dla oka, taki powiedzmy: najbardziej filmowy. A tak wygląda materiał nakręcony w 50 klatkach. Mi bardziej kojarzy się z takim teatrem telewizji, albo nagraniami z domowej kamery z lat 90. Ale to bardzo subiektywna ocena, bo wiele filmów kinowych również realizowanych jest w klatkażu 50 czy 60 i możecie wybrać co tylko Wam się podoba.

Temat klatkażu będę jeszcze rozwijać w kolejnej lekcji “Od tego zacznij kręcenie”. Jeśli wybierzecie system NTSC - zamiast w 25 klatek - będziecie używać 24 lub 30. A zamiast 50 - 60. Różnice są moim zdaniem bardzo niewielkie, większość ludzi nie będzie w stanie w ogóle powiedzieć co się zmieniło. Jeśli nie chce Wam się robić samodzielnych testów, zgrywać każdego typu ujęcia na komputer i porównywać - co Wam się będzie bardziej podobać - tylko wybrać i mieć z głowy - proponuję wybrać standard dla kraju, w którym kręcicie. I tyle.

Ważne! Nagrywając film - pod żadnym pozorem nie zmieniajcie systemu w trakcie. Nie przestawiajcie z jednego systemu na drugi, bo końcowy film na części ujęć będzie nieprzyjemnie dla oka zacinał. Wybieramy jeden z systemów i zapominamy o tej funkcji w MENU.

W niektórych aparatach w ogóle przy zmianie systemu - trzeba sformatować kartę więc nie dość że nabroicie w surówce to jeszcze skasujecie sobie dane.

‍

‍Picture profile‍

Każdy aparat ma swoje ustawienia profili kolorystycznych, w których jest kilka parametrów typu: kontrast, cienie, saturacja... Każda firma je inaczej nazywa, w moim przypadku są to… Bardzo polecam zrezygnować z wszelkiego rodzaju kreatywnych filtrów, sepii, dużego nasycenia kolorów, czy w szczególności - czarno białych. Te wszystkie efekty później, dużo efektywniej i ładnej nanieść w postprodukcji, na montażu. W drugą stronę - jeśli coś nagracie w sposób - nie cofnięcie tego efektu. Nic z tym materiałem innego nie będzie się dało zrobić. A ocena czy coś wygląda fajnie - na małym ekranie - jest bez sensu.

Możecie nagrywać w standardowym ustawieniu Waszego aparatu. Jeśli nie chcecie się zbyt dużo skupiać na obróbce materiału, estetyka nie jest aż tak istotna. Jeśli czujecie, że chcecie się pobawić kolorami, macie na to czas, albo nie, nie jesteście pewni - profile, które są często oznaczone jako Neutral, Natural - będą dobrym wyborem. Chodzi o to, że kolory i kontrasty w tych profilach nie są takie intensywne. Można je trochę pogłębić, można tu trochę pozmieniać, w subtelnym zakresie. Nie ma tu sztywnych reguł, każdy filmowiec testuje je po kolei. Można to też zostawić w spokoju.

Natomiast jeśli chcecie wyciągnąć maks ze swojego sprzętu - jest coś takiego jak profil płaski - flat profile. Który wygląda tak i w każdym aparacie czy kamerze będzie mieć inne oznaczenie.  Możecie to sprawdzić wpisując model Waszego sprzętu i flat profile w google. U mnie to PP8, S-LOG2.

Na pierwszy rzut oka nie wygląda dobrze, ale dzięki temu, że mamy tu mało kontrastu, mało koloru - nie tracimy tak wielu pikseli. Np. jeśli w Waszej scenie jest dużo intensywnego światła i cieni, jest duży kontrast - <tu przykład w zależności od sceny> - trzeba poświęcić jakąś część obrazu. Albo np. niebo stanie się całkowicie białe, takie wypalone, albo cienie zmienią się w ciemną masę bez konturów. Są to stracone na zawsze piksele, czyli informacje. Jeśli nagracie scenę w płaskim profilu - zachowacie tych informacji znacznie więcej.  Macie dużo większą tzw. rozpiętość tonalną.

W ciemnych i jasnych miejscach będzie widać więcej ciemnych i jasnych odcieni, czyli szczegółów. Cały obraz na tym zyska i to jest najlepsze wykorzystanie możliwości sprzętowych do uzyskania najlepszego możliwego obrazka. Minus jest taki, że taki materiał zawsze trzeba poddać procesowi koloryzacji, przywrócenia tych naturalnych kolorów tzw. cologradingowi. Macie w przypadku płaskiego profilu bardzo dużo możliwości obróbki filmu, dużą elastyczność jeśli chodzi o kolory, korekcję itd. Ale trzeba liczyć się z tym, że jest to bardzo czasochłonne i niełatwe. Jest w tym kursie lekcja poświęcona cologradingowi, jeśli chcecie nauczyć się podstaw i iść w tym kierunku, ale to zdecydowanie temat dla zaawansowanych i ta wiedza będzie wymagać pogłębiania, by robić to naprawdę dobrze.

Nie dla każdego używanie tego profilu kolorystycznego będzie warte zachodu. Ale to już sami musicie ocenić. Ja dopiero po 10 latach kręcenia filmów - zaczęłam interesować się obróbką kolorystyczną. Nie wiem czy miałabym na to czas traktując filmowanie jako hobby. Ale jeśli to na tym zależy Wam najbardziej - zachęcam.

‍

‍Rozdzielczość

Czyli 4k, full HD, HD, SD…

W skrócie możemy przyjąć, że im większa rozdzielczość, tym lepiej. Im wyższa rozdzielczość tym więcej pojedynczych pikseli tworzy klatkę filmu. Więcej pikseli oznacza więcej widocznych szczegółów obrazu.

Jest to ważne zwłaszcza, jeśli Wasz film będzie odtwarzany na dużym ekranie. Bo na telefonie - w zasadzie wszystko jedno.

Prawdopodobnie większość użytkowników w dzisiejszych czasach będzie rozważać czy filmować w FullHD czy w 4k. Dlaczego w ogóle rozważać? Filmy kręcone w 4K zajmują znacznie więcej pamięci dyskowej, potrzeba do tego szybszych i droższych kart pamięci,  a także dobrego komputera do montażu. Jest to inwestycja. Polecałabym więc wybrać najwyższą możliwą rozdzielczość dla waszych obecnych możliwości sprzętowych.

‍

Stabilizacja.

Są modele aparatów z doskonałą stabilizacją obrazu i takie, które ją mają, ale działa to nieco gorzej. Obraz przy najmniejszym ruchu kamerą będzie pływał. Polecam przetestować, bo stabilizacja to bardzo przydatna rzecz - jeśli ją macie w aparacie, lub obiektywie - super. Warto poświęcić na to tę chwilę na testy. Ja dzięki stabilizacji prawie nigdy nie wożę ze sobą statywu. Nawet jak rozmawiam z ludźmi czy kręcę rozmowy, często po prostu trzymam aparat w dłoniach. Potem dodatkowo jeszcze stabilizuję przy montażu ale do tego dojdziemy. Ważne - aby stabilizacja dawała dobry i ładny efekt musimy wykonywać aparatem znikomy, lub płynny ruch.

‍

Inne funkcje‍

Możesz sobie, dla własnej wygody, dostosować wyświetlacz. Większość aparatów i kamer ma te same funkcje: np. siatka trójpodziału. Jest to przydatne narzędzie ułatwiające kompozycję, którą omawiam w kolejnym module tego kursu. Zebrę. Zebra informuje nas o tym, że obszar który zaznaczany jest w taki sposób - jest prześwietlony. Oznacza to, że stracimy wszystkie szczegóły, wszystkie piksele, nie będzie się ich dało później odzyskać na montażu. Dobrze jest wtedy zmienić parametry aparatu (o tych w kolejnej lekcji). Focus picking - czyli zaznaczenie które elementy w kadrze są w ostre. W przypadku mojego aparatu krawędzie które są w ostrości podświetlają się na zielono. Jest to bardzo przydatne w przypadku gdy ostrość ustawiamy ręcznie i chcemy mieć pewność, że trafiliśmy dobrze. Na małym ekranie czasem jest to bardzo trudno określić na oko.

Poszczególne modele aparatów i kamer mają jeszcze swoje własne ustawienia. Nie sposób ich wszystkich omówić w tym kursie, dla każdego dostępnego na rynku sprzętu z osobna. Mówię na przykład o ustawieniach trybu autofocusa. Ale jest to już coś daleko wykraczającego poza podstawy, dlatego możemy je na tym etapie ominąć.

‍