Jaki sprzęt wybrać na początek? Osobiście uważam, że najlepszy sprzęt to taki, który już się ma. Nie chcę powiedzieć przez to, że nie ma znaczenia czym kręcimy, bo liczy się wyłącznie dobra historia. Niby tak, ale jednak wszyscy ludzie żyjący z kręcenia filmów - dążą do tego by swój sprzęt ulepszać, czy rozbudowywać. Ostatnie lata w technologii sprawiły, że różnice w sprzętach sprzed 5-7 lat i tymi produkowanymi obecnie - są kolosalne, nawet dla laika. A największe wrażenie w różnicy jakości obrazu - robią kamery w telefonach komórkowych. Obecnie nie jest też niczym rzadkim, że ktoś, np. na YouTube, tworzy cały swój kanał tylko i wyłącznie telefonem.

Natomiast inwestowanie w drogi sprzęt do filmowania, na samym początku, przed sprawdzeniem na własnej skórze, czy to nas w ogóle pasjonuje - niesie ryzyko takie, że aparat może wylądować zakurzony na półce, jeśli okaże się, że jednak nie złapiemy bakcyla. Dużo świadomiej też podejmujemy wybory, np. co do zakupów kolejnych obiektywów, gdy już sobie spróbowaliśmy realizacji filmu i wiemy czego nam potrzeba. Im więcej człowiek ma wiedzy - tym mniej potrzebuje takich kursów. A im szybciej zaczniecie - tym lepiej. Dlatego najlepiej zacząć z tym co już posiadacie, albo pożyczycie na przykład od kogoś ze znajomych, czy od rodziny.

Oczywiście to nie moja sprawa na co wydajecie pieniądze, ale w kursie, który z założenia jest dla początkujących, nie mogę ruszyć dalej bez przemówienia głosem rozsądku. Sama rozwijałam mój sprzęt etapami, z każdego po drodze wyciskałam ile się dało, a kolejne inwestycje robiłam pod kątem tego, czy mi się ten koszt jakoś zamortyzuje. Nie w kontekście finansowym, ale czy będę faktycznie z niego dużo korzystać, czy zrobię nim dużo filmów. Cały mój obecny zestaw znajdziesz w materiałach dodatkowych pod okienkiem filmu, a teraz pogadajmy o sprzęcie ogólnie.

O samych smartfonach nie będę tu mówić, bo to co powiem w tej chwili - będzie nieaktualne za 2-3 miesiące. Konkurencja na rynku jest ogromna, firmy prześcigają się w nowych technologiach, a każdy flagowiec w tym momencie jest już na bardzo dobrym poziomie. A przecież nie jest to stricte sprzęt do filmowania.

Jeśli chcielibyście zainwestować w kamerę, aparat - omówimy sobie jakie rodzaje sprzętu są na rynku, ich charakterystykę, a także ich najważniejsze wady i zalety. Ja robię tak, że gdy znam mój budżet, wiem co chcę kręcić i jakiego rodzaju sprzętu szukam - sprawdzam kilka różnych modeli danego typu, różnych marek i oglądam materiały testowe na YouTube. Wpisuję wtedy dany model + test footage, test video. Oglądam też recenzje. Nie jest tak, że gdy ma się obeznanie w sprzęcie - nie spędza się dużo czasu na researchu przed zakupem - jak najbardziej robi się to.

Nie ma też jednego sprzętu, który mogę wszystkim polecić i który każdemu się sprawdzi.

Jak więc samodzielnie wybrać sprzęt dla siebie?

Mamy na rynku kilka rodzajów aparatów.

• aparaty kompaktowe
• lustrzanki
• bezlusterkowce

Aparaty kompaktowe (lub małe kamery do ręki) to najczęściej niewielkie sprzęty z podstawowymi funkcjami. Są przystępne cenowo, lekkie, poręczne. Łatwo je ze sobą zabrać. I to właśnie ta wygoda jest największym plusem takiego aparatu. Jednak w ich przypadku - nie mamy w przyszłości żadnej możliwości usprawnienia takiego zestawu. Nie kupimy innego obiektywu. Jest to jednorazowy wydatek, ale sprzęt będzie dawał z siebie dokładnie tyle ile ma do zaoferowania w momencie zakupu. Jego upgrade jest możliwy np. w zakresie dokupienia gimbala, czyli statywu, który stabilizuje ujęcia i ewentualnie mikrofonu.

Taki sprzęt polecałabym bardzo młodym osobom, np. nastolatkom, którzy nie mają stałych dochodów i nie planuję w najbliższym czasie rozbudowy posiadanego zestawu. Osobom, które planują kręcić proste filmy, np. codzienne vlogi, pamiątki z wakacji, gdzie jakość jest mniej ważna niż sama treść i pomysł. Raczej dla amatorów, którzy traktują filmowanie jako niezobowiązujące hobby.

To na co zwróciłabym uwagę przy wyborze kompaktowego aparatu:

• czy ma odchylany ekran (to się zawsze przydaje)?
• czy ma wejście na mikrofon, jaki to będzie mikrofon, czy jest ich duży wybór na rynku?
• czy ma tryb manualny?
• i czy ma stabilizację obrazu. Większość na szczęście ma.

Lustrzanki i bezlusterkowce

Czyli aparaty profesjonalne lub półprofesjonalne z wymienną optyką (wymiennymi obiektywami).

Mamy tutaj tzw. body - czyli korpus aparatu i obiektyw, który możemy odpiąć i wymienić na inny.

Lustrzanka i bezlusterkowiec różnią się od siebie przede wszystkim technologicznie, jak sama nazwa wskazuje - lustrzanka ma wbudowane lustro. Technologia lustrzanki została stworzona przede wszystkim do robienia zdjęć, aparaty nie miały w ogóle możliwości nagrywania filmu.To zmieniło się w czasie i większość lustrzanek obecnych teraz na rynku - ma również funkcję filmowania.

Najważniejsza różnica jaka jest między tymi dwoma aparatami to waga. Lustrzanki są zazwyczaj większe i cięższe. Nie we wszystkich modelach lustrzanek znajduje się stabilizacja obrazu, w samym korpusie, co moim zdaniem jest jedną z najważniejszych rzeczy, przy kręceniu filmów. Rekompensują to trochę obiektywy z wbudowaną stabilizacją, i teraz już najczęściej nawet kitowe obiektywy - ją posiadają.

Ale wracając do lustrzanek - Jeszcze kilka lat temu cechy te można było zaakceptować w ramach kompromisu jakim było to, że jakością przewyższały dostępne na rynku bezlusterkowce - stosunkowo nową technologię. Obecnie aparaty bezlusterkowe, zwłaszcza modele z ostatnich lat - dają naprawdę fenomenalne efekty, niczym nie ustępujące lustrzankom. Więc gorąco Was zachęcam do wyboru właśnie tychże - czyli aparatów bezlusterkowych.

‍

Zarówno lustrzanki i bezlusterkowca dzielą się jeszcze na aparaty pełno i niepełnoklatkowe.

Aparaty pełnoklatkowe (FF) - to takie, które wykorzystują matrycę o rozmiarach 36x24 mm, czyli odpowiadają klatce filmowej 35mm, z czasów gdy nie istniały aparaty cyfrowe, a zapis wykonywało się właśnie na taśmie filmowej. Aby zbytnio nie wchodzić w skomplikowane szczegóły, powiem tylko, że jakość naszego filmu z aparatu pełnoklatkowego - będzie po prostu lepsza. Bardziej szczegółowa, dokładna. Na większej matrycy będziemy mogli zarejestrować więcej informacji, będziemy mieć lepsze odwzorowanie kolorów, a aparat będzie radzić sobie lepiej w filmowaniu przy gorszym oświetleniu, np. wieczorem. To wszystko jest ogromnym uproszczeniem. O parametrach aparatów można mówić godzinami, ale staram się przedstawić jak najprostsze rozróżnienie na początku Waszej drogi.

Wadą takiego sprzętu jest cena. To sprzęt, którym posługują się zawodowi fotografowie i filmowcy. Ja obecnie, po raz pierwszy w życiu, dopiero od roku korzystam z pełnej klatki, z aparatu Sony A7IV, a Mateusz Sony A7C. Koszt body, w zależności od marki i modelu, to kilka, czasem nawet kilkanaście tysięcy złotych, a jeszcze potrzebny nam obiektyw. Często fajnie byłoby gdyby były dwa. O tym opowiem w kolejnej lekcji.

Dla osób z mniejszym budżetem mamy aparaty niepełnoklatkowe, z mniejszą matrycą i analogicznie - słabszą jakością. Ale, żeby nie było - wciąż fantastyczną. Są zdecydowanie mniejsze, lżejsze i mają dużo przystępniejszą cenę. Traktuje się je jako aparaty półprofesjonalne.

ALE! W profesjonalnej produkcji filmowej standardem wcale nie jest pełna klatka. Kamery typu Arri Alexa, czyli jedna z ulubionych kamer współczesnego Hollywood, mają matrycę APS-C (tzw. super 35). Pełna klatka to tak naprawdę standard fotograficzny który powoli przechodzi teraz również do filmu. Chodzi o to, że prawdziwie “filmowy look” to nie jest pełna klatka, a zazwyczaj APS-C, do tego na przysłonie 2.8. I moim zdaniem jeśli poważnie myślisz o filmowaniu, ale na początku masz ograniczony budżet - wybierz spośród aparatów niepełnoklatkowych - wybór wśród produktów tego typu jest ogromny.

Tak jak wspominałam, każdy człowiek, który chce kupić aparat - musi zrobić rozeznanie pod siebie. Wszystkie aparaty/kamery mają swoje mocne i słabe strony.

Ale żeby nie rzucać Was w otchłań - przygotowałam pod filmem kilka przykładów aparatów, na które warto zwrócić uwagę. Być może ułatwi to pierwsze odsianie tego, co dostępne jest na rynku.

‍

Na rynku mamy też dostępne kamery sportowe, różne małe, “doręczne” kamerki.

Przeznaczeniem kamer sportowych są właśnie aktywności związane z ruchem, outdoor. Są osoby, które tworzą wszystkie swoje treści, na przykład na YouTube, takimi właśnie kamerami, ale nie polecam tego rozwiązania jako swój sprzęt podstawowy, jeśli planujecie zakupy. Dodatkowy, jako urozmaicenie - jak najbardziej. Ale po pierwsze - obraz z nich jest ładny tylko przy bardzo dobrym oświetleniu dziennym. Ciekawie wyglądają film z kamery zamontowanej na przykład na kasku, czy rowerze. Ale jeśli zależy Wam na minimalnej kontroli tego co chcecie nagrywać, chcecie dobrze widzieć to co macie zamiar nagrać, chcecie móc nagrywać w różnych warunkach - nie tylko z kija w jednym ujęciu, co można osiągnąć też smartfonem - polecam rozważenie innego sprzętu.

Chyba, że właśnie nagrywacie swoją wyprawę motocyklową, rowerową, nie macie kompletnie miejsca w bagażu na nic innego i inne rozwiązania nie wchodzą w grę. Wówczas jednak musicie liczyć się z tym, że efekt nie będzie miał możliwości zbliżyć się do czegoś, co nazywamy “cinematic”, czyli taką filmową jakością, kinową, jak filmy hollywoodzkie.

‍

Mikrofon. Moim zdaniem, mikrofon powinien być jednym z pierwszych zakupów, zaraz po body i obiektywie. Wiele osób powtarza, i ja również się z tym zgadzam, że dźwięk robi dużo więcej dobrego filmowi, niż sam obraz. Jeśli masz słaby sprzęt, najlepszą rzeczą jaką można zrobić, aby podnieść swoje materiały na wyższy poziom - to właśnie zadbać o dźwięk.

Ja korzystam na ten moment z takiego mikrofonu, to jest Sony ECM - B1M, który podłączam do gorącej stopki, czyli tego elementu tutaj na aparacie. Jest to sprzęt kompatybilny akurat z moim aparatem, dlatego nie ma tu żadnego kabla.

Wcześniej korzystałam z mikrofonu Rode. Ta marka jest bardzo popularna, szczególnie wśród Youtuberów, mają kilka popularnych modeli, a ich ceny zaczynają się od 250 zł.

Test dźwięku bez mikrofonu.

Test dźwięku z Rode.

Test dźwięku z mikrofonem Sony.

‍

W większości są to mikrofony kardioidalne, czyli jednokierunkowe. Jak sama nazwa wskazuje nagrywają dźwięk z jednego kierunku. Rolą takich mikrofonów jest nagrywanie nie tylko lepszego dźwięku samego w sobie, ale w ogóle bardziej selektywnego nagrywania czyjejś wypowiedzi. A nie wszystkiego co dzieje się dookoła. Polecam od razu kupić do niego dead cat’a lub upewnić się, że się znajduje w zestawie - czyli tzw. “zdechłego kota”. Jest to puchata osłonka, która sprawi, że na wietrze nie będzie słychać szumów. A wiele z tych mikrofonów jest bardzo wrażliwych nawet na lekkie podmuchy wiatru. Ja 99% moich filmów w ciągu ostatnich 3 lat nagrałam właśnie na takim mikrofonie. Tzn. 99% dźwięku we wszystkich moich filmach, pochodzi stąd. I uważam, że na początku, jako pierwszy mikrofon - wystarczy na dłuższy czas.

Jeśli zależałoby Wam na jeszcze lepszej jakości stricte czyjejś wypowiedzi, by mieć jak najbardziej wyselekcjonowany dźwięk tego, co mówi dany człowiek - konkretnie pod tego typu filmy, w którym zależy nam, by nie było słychać prawie niczego poza słowami - tu w grę wchodzą mikrofony krawatowe. Małe mikrofony, przypinane do koszuli, czy bluzki.

Tutaj mamy moment wyboru.

Klasycznych mikrofonów krawatowych nie wystarczy po prostu wpiąć w aparat. Musimy sprawdzić jakiego napięcia potrzebuje do prawidłowego działania. Bo jeśli gniazdo aparatu nie przekaże wystarczającej ilości energii - dźwięk będzie bardzo cichy lub w ogóle nic nie będzie słychać. Te klasyczne mikrofony krawatowe, na profesjonalnych planach - wpina się w nadajniki. Które zapewniają to napięcie i bezprzewodowo wysyłają sygnał z mikrofonu do odbiornika podłączonego do kamery. Jest to jednak rozwiązanie bardzo drogie.

Ja osobiście zainwestowałabym w mikroport tylko gdyby zależało mi na profesjonalnych nagraniach wywiadów, rozmów, itp. I to takich, w których jest czas człowieka posadzić i mu przypiąć taki właśnie mikrofon przed nagraniem.

Drugą opcją są mikrofony krawatowe z własnym zasilaniem, na przykład na baterie. Można je podpiąć bezpośrednio do aparatu lub smartfona o ile ma wejście na mini jacka, jeśli nie - będzie potrzebna przejściówka. Można znaleźć też takie mikrofony dedykowane smartfonom, z wejściem na przykład USB-C. Tylko w tym przypadku upewnijcie się, że starczy Wam kabla.

Trzeba też natomiast liczyć się z tym, że takie urządzenia są najczęściej słabszej jakości niż mikroporty klasyczne od znanych marek. W momencie kiedy nagrywam ten kurs, mikrofony krawatowe z zasilaniem, które dominują na rynku - to firmy trochę krzak. Natomiast materiały dodatkowe i przykładowe sprzęty są przeze mnie aktualizowane, więc nie zapomnijcie tam zajrzeć.

Ja natomiast robię jeszcze inaczej - korzystam z rekordera Zoom H4N, bo on mi się jeszcze przydaje przy innych okazjach. I podpinam do niego klasyczny mikrofon krawatowy, kładę za rozmówcą, nagrywam dźwięk poza aparatem, zupełnie osobno, w trakcie nagrania, a potem łączę na montażu dźwięk z obrazem. Dużo zachodu.

Ale chciałam mieć taki rejestrator, bo ma on dużo innych zastosowań. Przepięknie nagrywa dźwięki otoczenia, na nim w terenie czasem nagrywam moje teksty lektorskie do filmów - już bez konieczności wożenia dodatkowego mikrofonu, ale można do niego podpiąć mikrofony XLR, na przykład dopiero w domu. O tym trochę więcej opowiem w dziale montażowym, gdy będziemy rozmawiać o tworzeniu nagrań lektorskich. Chciałam Wam po prostu pokazać czego sama używam, ale uważam, że nie jest to rozwiązanie dla początkujących.

‍

Reszta sprzętu - to już tak naprawdę akcesoria, nieskończona ilość akcesoriów, które dopasowuje się do specyfiki tego z jakimi filmami się pracuje.

Jeśli chce się kręcić vlogi - przydaje się statyw typu gorilla pod, który można trzymać w ręce, zaczepić na płocie, postawić na nim aparat na kamieniu.

Zwyczajny statyw przydaje się tylko przy długich rozmowach i wywiadach. Gdzie kamerę trzeba byłoby trzymać przez dłuższą chwilę, by odciążyć nasze ręce. Lub przy tutorialach, filmach statycznych, np. ja teraz korzystam ze statywu.

Zabieram go zwykle na wyprawy, ale też najczęściej leży w hotelu. Chyba, że nagrywamy właśnie rozmowę z bohaterem, lub bohaterką.

Gimbal - to fantastyczny sprzęt. Jego podstawową funkcją jest stabilizacja ujęć, co jest możliwe dzięki silnikowi, który gimbal ma wbudowany. Pozwala robić te spektakularne (prze)jazdy kamerą, które wyglądają bardzo profesjonalnie. Ja takiego nie mam z kilku powodów: jest bardzo ciężkim sprzętem, nieporęcznym, trzeba go ładować, trzeba go za każdym rozkładać. Przy moim trybie pracy - zupełnie by się nie sprawdził, a nie jest to wydatek mały. Ale np. gdybym realizowała śluby, kiedy wszystko ma być perfekcyjne, gdyby jakość filmu była dla mnie absolutnie numerem jeden - wtedy pewnie taki bym sobie zakupiła.

Gdybym realizowała filmy telefonem komórkowym - też bym rozważyła zakup małego gimbala, ale teraz telefony mają coraz lepsze stabilizację - same w sobie. Więc zależy od modelu telefonu.

Na koniec ciekawostka i urealnienie.

Nie da się mieć wszystkiego - to jest trójkąt opisujący realia produkcji filmowej. Nie da się mieć wszystkiego na raz. Trzeba wybrać 2.

‍

‍

Nasz sprzęt:

• Sony A7IV
• Sony A7C
• mikrofon Sony ECM-B1M
• rejestrator Zoom H4N
• statyw Manfrotto Element MII
• mikrofon krawatowy Sennheiser ME2
• obiektywy (kolejna lekcja)

Przykłady bardzo dobrych bezlusterkowców do filmowania:

(są to najnowsze modele danych marek i modelu, ale starsze ich wersje, obecnie w niższej cenie, również są warte sprawdzenia)

Pełnoklatkowe:

• Sony A7S III
• Sony A7IV
• Panasonic S1H
• Canon EOS R5
• Panasonic Lumix S5
• Canon EOS R
• Nikon Z6 i Z7

Niepełna klatka:

• Sony A6600 (niepełna klatka)
• Sony ZV-E10
• Fujifilm X-T4 (niepełna klatka)
• Panasonic Lumix GH5 (niepełna klatka)
• Canon EOS M6 Mark II
• Fujifilm XH2S
• Blackmagic Pocket 4k, 6k
• Lumix GH5S

Przykładowe mikrofony kierunkowe:

• Sony ECM - B1M
• Rode (VideoMic PRO, VideoMic GO)
• Rode Videomicro - do kamer typu GoPro
• Sennheiser MKE 600
• Sennheiser MKE 400
• Deity Vmic d3pro

Mikrofon krawatowy:

• ECM-LV1 (nie wymaga dodatkowego zasilania)
• BOYA BY-M1 Pro (długi kabel)

System mikrofonowy:

• Rode Wireless Go

‍

‍

‍

‍